Mentale druk bij reanimeren en bij gebruik van de AED

Stel je voor, je loopt op straat en ineens zakt iemand in elkaar. Geen ademhaling, geen reactie. Je weet dat je moet handelen, maar je hart bonst en je hoofd voelt als een wirwar van gedachten. Reanimeren en een AED gebruiken kan levens redden, maar het brengt ook mentale druk met zich mee. Het is niet alleen een fysieke handeling, het is een moment waarop je onder hoge spanning staat. Hoe ga je daarmee om? Wat doet deze situatie met je? We nemen je mee in de psychologische kant van reanimeren en AED-gebruik door het stap voor stap uit te leggen.

Waarom reanimeren zo intens voelt

Reanimeren is een race tegen de klok, en dat voel je in elke vezel. Je bent ineens verantwoordelijk voor iemands leven, maar eerst moet je snappen wat er aan de hand is. Is het een hartinfarct, hartfalen of een hartstilstand? Een hartinfarct komt door een verstopte kransslagader, hartfalen door een verzwakte hartspier, en een hartstilstand betekent dat het hart volledig stopt. Het herkennen van een hartstilstand is belangrijk, maar in de chaos van het moment kan het lastig zijn om dat goed te zien.

Onderzoek van het Trimbos-instituut laat zien dat stress in noodsituaties je vermogen om helder te denken kan beperken. Je lichaam schiet in een vecht-of-vluchtmodus, met een verhoogde hartslag en snelle ademhaling. Dat is normaal, maar het maakt het lastig om kalm te blijven.

Toch helpt het om te weten dat je niet perfect hoeft te zijn. Het Rode Kruis benadrukt dat iets doen bijna altijd beter is dan niets doen. Fouten maken is menselijk, en een AED geeft duidelijke instructies om je te helpen. Het besef dat je actie onderneemt, hoe eng ook, kan achteraf een gevoel van trots geven. Maar op het moment zelf? Dan is het vooral een kwestie van doorgaan, ondanks de chaos in je hoofd.

De rol van omstanders en sociale druk

Als je reanimeert, ben je zelden alleen. Omstanders kunnen een zegen zijn, maar ook extra spanning geven. Sommigen roepen aanwijzingen, anderen kijken zwijgend toe. Dat kan je het gevoel geven dat je beoordeeld wordt. Volgens de Hartstichting melden veel hulpverleners achteraf dat ze zich bekeken voelden, alsof ze een examen aflegden. Die sociale druk kan je focus verstoren, vooral als je bang bent om het verkeerd te doen.

Probeer je te richten op de taak. Denk hierbij aan borstcompressies, beademingen en de AED aansluiten. Laat omstanders helpen door bijvoorbeeld 112 te bellen of de AED te halen. Dat geeft je ademruimte. Het is oké om duidelijk te zijn: “Jij, bel 112!” of “Haal die AED!” Door taken te delegeren, hou je meer controle en voel je je minder overweldigd. Na afloop kan het praten met anderen over wat er gebeurde helpen om de spanning los te laten.

Emotionele nasleep van een reanimatie

Na een reanimatie ben je niet zomaar weer jezelf. Of het nu goed afliep of niet, de ervaring blijft hangen. Je kunt trots zijn dat je hebt geholpen, maar ook twijfels hebben. Heb ik het wel goed gedaan? Had ik sneller moeten zijn? Dit soort gedachten zijn normaal, blijkt uit verhalen van burgerhulpverleners op HartslagNu. Sommigen voelen zich zelfs schuldig, ook al hebben ze hun best gedaan.

Het helpt om te praten, bijvoorbeeld met vrienden, familie of een professional. Veel reanimatiecursussen, zoals die van het Rode Kruis, bieden nazorgtips. Schrijven over je ervaring kan ook rust geven. Geef jezelf tijd om te verwerken wat er gebeurd is. Het is geen kleinigheid om iemands leven te proberen te redden. Als je merkt dat je blijft piekeren, zoek dan hulp. Dat is geen zwakte, maar een teken dat je jezelf serieus neemt.

Hoe je mentaal sterker wordt voor noodsituaties

Je kunt jezelf voorbereiden op de mentale druk van reanimeren. Een cursus volgen is een goed begin. Tijdens een training van bijvoorbeeld de Hartstichting oefen je niet alleen de handelingen, maar leer je ook om te gaan met stress. Je krijgt scenario’s voorgeschoteld die lijken op echte situaties, waardoor je went aan het gevoel van urgentie. Herhaling helpt je brein om in een crisismoment automatisch te handelen, zonder dat paniek de overhand krijgt.

Buiten cursussen kun je werken aan je mentale veerkracht. Ademhalingsoefeningen, zoals langzaam in- en uitademen, helpen om kalm te blijven onder druk. Visualiseer een reanimatiesituatie en loop in gedachten de stappen door. Dat klinkt misschien gek, maar het maakt je vertrouwd met het idee. Hoe meer je jezelf voorbereidt, hoe minder overweldigend het